گزارشی از جشن سالروز تولد استاد غلامحسین بنان

وقتی صحبت از برگزاری مجلس یادبود و یا بزرگداشت مقام هنری و یا سالروز تولد یکی از هنرمندان می شود، همگان آنگونه مراسم هایی را به یاد می آورند که از طرف نهادهای منتصب به دولت برگزار می شود . اما مراسم سالروز تولد استاد غلام حسین بنان ، استاد آواز و به قول زنده یاد رهی معیری "صدا مخملی" ایران، شبیه هیچ مراسمی نبود .

دیروز به همت جمعی از دوستداران فرهنگ و هنر ایران، مراسم سالروز تولد استاد بنان با حضور پری بنان و همچنین استادان برجسته فرهنگ و هنر در فرهنگسرای فردوس برگزار شد .

استاد همایون خرم، که سخنران اصلی این مراسم بود از استاد بنان به عنوان یکی از چهار شخصیتی نام برد که مقامش چنان است که وی حاضر است در هر کجا و در هر وضعیتی باشد، افتخار سخنوری در مورد ایشان را با کمال میل پذیرا شود . آن سه شخصیت دیگر به روایت مهندس خرم، کلنل علینقی خان وزیری، استاد ابوالحسن صبا و روح الله خالقی هستند.

غلامحسین بنان، نوه "میرزا فضل الله خان مستوفی نوری" و فرزند "کریم خان بنان الدوله" از معدود هنرمندان عرصه موسیقی بود که از نظر سطح زندگی در رفاه کامل بود . مهندس همایون خرم در این باره گفت :

"محیط زندگی بنان ، تا جایی برخوردار از نعمت و رفاه بود که در زمانی که ادوات موسیقی در کمتر خانه ای یافت می شد، بنان چند دستگاه پیانو و ارگ در اختیار داشت و مشغول فراگیری موسیقی بود ."

استاد همایون خرم، در مورد اینکه چگونه استعداد بنان کشف و شکوفا شد گفت :

استاد "مرتضی خان نی داود" نخستین کسی است که به استعداد "غلامحسن بنان" در زمینه موسیقی و آواز پی برد . کنزل "بنان الدوله" همیشه محفل هنرمندان نامدار بود. یک شب که گروهی از موسیقی دانانت نامدار آن زمان در منزل "بنان الدوله" بودند، غلامحسن بنان که آن زمان 6 سال داشت، به پیشنهاد مادرش و موافقت پدرش، تصنیفی را می نوازد و می خواند . از این موقع بود که "مرتضی خان نی داود" به استعداد بنان پی می برد و بدینگونه حرکت رو به رشد بنان آغاز می شود .

به گفته مهندس همایون خرم، بنان کسی بود که شعر و آهنگ و همچنین تلفیق این دو را به خوبی درک و به زیبایی اجرا می کرده است و در شناخت شعر بسیار منحصر بفرد بوده است و می دانسته که هر شعری را در چه دستگاهی بخواند .

در ادامه مهندس همایون خرم به نقل خاطره ای از استاد بنان با این مضمون پرداخت :

"روزی كه بنان با عبدالعلی وزيری جهت امتحان به راديو می روند در دفتر روح اله خالقی ، ابوالحسن صبا هم نشسته بوده،از بنان می خواهند كه برای ايشان قطعه ای بخواند و او « درآمد سه گاه» را آغازمی كند و صبا هم با ويلن او را همراهی می كند. هنوز « درآمد» تمام نشده بود كه خالقی به صبا می گويد : "شما نواختن ويولن را قطع كنيد" و به بنان اشاره می كند «گوشه حصار» را بخواند و بنان بدون اندک مكثی ، با چنان مهارت واستادی « درآمد حصار» را می خواند و به «سه گاه» فرود می آيد كه روح اله خالقی بی اختيار برخاسته و او را در آغوش گرفته و می بوسد و آينده وی را در هنر آواز درخشان پيش بينی می كند .

در قسمتی از برنامه سالار عقیلی، خوانندهٔ جوان موسیقی سنتی ایرانی به همراه همسرش، حریر عقیلی نوازنده پیانو و آرش فرهنگ فر، نوازنده تنبک به اجرای قطعات و تصنیف هایی از استاد بنان پرداختند، از جمله تصنیفی با این مطلع " یاد باد آن همدلی و آن همدمی و آن همرهی / ساز محجوبی و آواز بنان، شعر رهی" که تحسین حاضران را برانگیخت . حریر عقیلی از شاگردان فخری ملکپور ،تنها شاگرد بازمانده زنده یاد مرتضی خان محجوبی است .

سالار عقیلی در تابستان امسال همراه با گروه "دستان" به سرپرستی حمید متبسم نوازنده چیره دست تار برنامه ای در کاخ نیاوران اجرا خواهد کرد . وی یک آلبوم در چهارگاه و همایون به آهنگسازی حمید متبسم و کلام شفیعی کدکنی هم در دست تهیه دارد که به زودی منتشر خواهد شد .

در اواخر برنامه نیز این بار نوای تار فریدون حافظی نیز با آوای سالار عقیلی ، پیاونوی حریر عقیلی و تنبک آرش فرهنگ فر درآمیخت و به زیبایی ترانه "بخت بیدار" ، از آثار جاودانه استاد بنان را اجرا کردند . فریدون حافظی با اینکه سالهای کهولت خود را می گذراند، با قدرت و تسلط کامل زخمه بر سیمهای تار میزد که بارها مورد تحسین حاضران قرار گرفت .

پری بنان هم در پایان مراسم به روی صحنه آمد و با خواندن متنی، از همه برگزارکنندگان و همچنین علاقمندانی که به این مراسم آمده بودند تقدیر و تشکر کرد و گفت : " بنان را در گوشه گوشه این مجلس حس می کنم . بالاترین افتخار بنان این بود که خود را جدا از مردم نمی دانست ."

در حاشیه مراسم:

* برگزار کننده این مراسم خانم شیرین حیات بخش بودند که تا کنون چندین مراسم به مناسبتهای مختلف برای هنرمندان عرصه موسیقی برگزار کرده اند . وی خواهر زاده استاد شهریار است .

* شیرین حیات بخش از پری بنان به عنوان "الهه ناز" بنان نام برد که مورد توجه حاضران قرار گرفت .

* دکتر احمدی، رئیس بنیاد حافظان فرهنگ و هنر ایران طی سخنانی در این مراسم گفت که قرار است به زودی 25 نوار از سخنرانی های مهندس همایون خرم در کشور کانادا منتشر بشود ولی نگفتند که چرا این نوارها در ایران منتشر نمی شود !!

* به گفته شیرین حیات بخش، وی از هم اکنون در تدارک این است که به مناسبت سالروز تولد مهندس همایون خرم، مراسمی برگزار کند .

* از نکات جالب این مراسم، اجرای تصنیف "الهه ناز" بود که هنرمندی 8 ساله با نام میلاد موسوی آنرا با ارگ اجرا کرد که مورد تقدیر "پری بنان" قرار گرفت . این هنرمند 8 ساله در پایان مراسم سرود "ای ایران" را نیز اجرا کرد .

* قرار بود دختر "حسین خان گل گلاب" هم در این مراسم حضور داشته باشد که به علت اینکه در مسافرت بود، نتوانست حضور یابد .

* از نقایص این مراسم، طولانی بودن ان بود که بعضا خستگی حاضران را به دنبال داشت . مراسم از ساعت 6 عصر آغاز شد و تا ساعت 11 شب ادامه داشت .

* پری بنان در سخنانی که در پایان مراسم ایراد کرد از مهندس همایون خرم، فریدون حافظی، سالار و حریر عقیلی و شیرین حیات بخش تقدیر و تشکر ویژه بعمل آورد .

*  این گزارش در تاریخ 12 اردیبهشت سال 1385 در سایت هنر و موسیقی منتشر شده است.